TÜRKLERDE YAZI

Yazı değişmesi milletler için bir medenî ve tarihî başkalaşma başlangıcını ifade eder. Yazının tarihten evvelki devirlerde Türkler tarafından icat edilip dünyaya yayılmış olduğu tahmin olunmaktadır. Her halde, Dicle. Fırat havzasına yazıyı getiren Sumerler olmuştur. Türkler Asya'da bundan sonra da türlü devirlerde türlü yazı usulleri icat etmişlerdir. Tarihen bilinen türk dehası ürünü olan yazı Orhon-Yenisey yazıları adıyla bilinir. Bu yazı Yenisey ve Orkhon nehirleri havalisinde bulunmuş eski türk kitabelerinin yazısıdır. Bu eski türk yazısı otuz sekiz işaretten ibarettir. Bunlardan dördü sesle (sait) harflerdir. Kalan otuz dördü bir yahut iki sesi birden ifade eden samit harflerdir. Bu ses ifade eden işaretlerden (harflerden) başka sözleri birbirinden ayırmak için kullanılan iki noktadan ibaret bir nevi durak işareti vardır. Bu Türk alfabesinin kaynağı hakkında türlü fikirler söylenmiştir. Bazı harflerin başka alfabelerden alınmış olduğu fikri de ileri sürülmüştür. Bugüne kadar bu alfabenin başka yazılardan alınmış olduğu ispat edilmemiştir. Bu yazıları okumak usulünü keşfeden Wilhelm Thomse ı Türk harflerinin kaynağı hakkında türlü fikirler ileri sürdükten, bazı hallerin başka alfabelerden alınmış olması ihtimalini de söyledikten sonra kalan harflerin kaynağı hakkındaki görüşlerini şu suretle özetliyorlar: "Bütün bu fikirler delilden, mahrum birer tahmin ve nazariyelerden ibarettir. Bütün bu fikirleri söyledikten sonra bu harfleri (Orhon yazısı harflerini) örneği olmayan, yeni yaratılmış şekiller gibi telakki etmeliyiz." Bu suretle Orhon yazıları harflerinin bir kısmının bağımsız icat ürünü olduğu tasdik edilmiş oluyor. Bazı harf şekillerinin diğer milletlerden alınmış olması ihtimali vardır. Fakat harlerin çoğunun alıntı ürünü olmayıp aynı deha ürünü olduğunu gösteren cihetleri de belirtmek lazımdır. Bu harfler incelendiği zaman, bunların hepsinin üç unsurdan oluştuğunu görüyoruz: 1) bir doğru çizgi, 2) yay şeklinde eğri bir çizgi. 3) nokta. Harflerin çoğu doğru çizgilerden ibarettir. Harfler türlü yazılardan istiare (alıntı) suretiyle yapılmış olsaydı, harf unsurlarında bu birlik görünmezdi. Orhon yazılarıyla kurganlarda bulunmuş bazı eşya üzerindeki işaretler arasında göze çarpar benzerlikler vardır. Orhon yazıtlarındaki işaretlerin bazılarının bugüne kadar Türk kabilelerinde damga şeklinde kullanılması da, bir dereceye kadar bunların türk ürünü olduğuna delil olabilir. Çünkü Türklerde damga kullanmak pek eskidir