TİMUR DEVLETİNİN KISA TARİHİ

Timur, Maveraünnehir'de Keş vilayetinde (Şehri Sebez'de) doğmuştur (1336). Babasının adı Turgaydır. Timur'un babası Türk "Berlas" kabilesine mensuptu. Timur kendisini Cengiz'e bağlayan şeceresine rağmen bir hakikî Türk'tür, iddia olunduğu gibi Moğol değildir. Aile adı Kürkân olduğundan kendisi Timur Kürkânî ismiyle tanınmıştı. Savaşlarda sakatlandıktan sonra "Aksak Timur" yahut Timurlenk denmiştir. Kürkân ailesi, asil bir Türk ailesi idi. Timur'un gençliğinde Maveraünnehir'de, Türklerin Çağatay ailesine isyanı dolayısıyla Kazgan adında bir Türk beyi, batı Türkistan'da hüküm sürüyordu. Timur'un babası da Kazgan'ın mıntıkasında Keş valisi idi. Timur'un gençliği tahsil ve askerî talimlerle geçti. İyi ata biner, iyi kılınç kullanır ve iyi ok atardı. Boş vakitlerinde satranç oynamaktan hoşlanırdı. Timur gayet zeki, bununla beraber ciddî ve vakur idi. Fazla neşeli değildi. Cesur ve kahramandı. Gençliğinde çevresinde herkese üstün idi. Kalbi büyük kahramanlıklar yapmak ve dünyaya hâkim olmak arzusuyla çarpıyordu. Timur, evvela Kazgan ordusunda zabit oldu. Kazgan halk tarafından öldürülmüş ve az zamanda Çağatay tahtına üç Han geçmişti. Bu yüzden Maveraünnehir'de anarşi başladı. Yeni Han Timur Tukluk, asayişi tesis için Timur Kürkân'ı Maveıaünnehir'e kumandan yaptı (1360). Timur bu bastırma hareketi esnasında hocalarla beraber çalışmış ve başarısı için dinden ve hocalardan istifade etmiştir. Hocalarda Timur'un iktidar mevkiine geçmesine çalıştılar. Timur Maveraünnehir'de muvaffak olunca Tukluk, oğlu İlyas Hoca' yı oraya Han ve Timur'u vezir tayin etti. Timur, bu görevden istifa edip yalnız kumandan oldu. Bundan sonra, İlyas Hoca'nın kötü idaresine karşı isyan eden Timurlenk dağa çıktı ve İlyas Hoca'dan evvel Maveraünnehir Hanı olan Emîr Hüseyine katıldı. Timur, Hüseyni de bir kenara attıktan sonra Maveraünnehir'e hâkim oldu ve 1359 nisan 8'de Belh' te Sultan ilan edildi. Ardından başkentini Semerkant'a nakletti.