Doğu ve Batı Göktürk Devletinin çökmesinden sonra Oğuzlar İrtiş
nehri boylarından Seyhun nehrinin kuzeyine kadar uzanan geniş alanda
yaşıyorlardı. 10. asır sonlarında Oğuzların. Kınık şubesi Reisi Selçuk idi.
Selçuk, umum Oğuzların başbuğu Biğo Hanla geçinemediğinden mensup
olduğu Kınık boylarını ve ordunun seçkin kısımlarını alarak Seyhun nehrinin
aşağı taraflarında Cent şehri civarında yerleşti ve Sasanîlerin tesiriyle
kabilesiyle birlikte müslüman oldu. Selçuk ve kabilesi Samanî Devletinin
kuzey sınırını müslüman olmayan Türklere karşı savunmak üzere Cem
havalisinde yerleştirilmişti.
Selçuk, Maveraünnehir'i istila etmek isteyen Karahanlılardan Buğra Hana
karşı Samanîlere hizmet ettikten sonra 107 yaşında Cem' te öldü.
Selçuk öldüğü zaman üç oğluyla birçok torunları vardı. Selçuklular,
Selçuk'un torunları Tuğrul ve Çağrı Beylerin başkanlığında toplandıktan
sonra Gaznelilerden Horasan'ı zapt ettiler. Bu suretle Selçuk Devleti, Selçuk'un iki torunu tarafından kuruldu (1040). Tuğrul, az zaman içinde
Harzem'i ve bütün İran'ı zapt etti ve "İsfahan'ı merkez yaptı. Büyük
Selçukîler veya Horasan Selçukîleri denilen Türk Devleti bu suretle kuruldu.
Bu sıralarda Bağdat halifesinin ülkesi büyük bir anarşi içinde yüzüyordu. Mısır'da hükümran olan Fatımî sülalesi, Bağdat Abbasîleıini yıkmak için bütün gayretiyle çalışıyordu. Herkes, islam ülkesi içinde asayişi temin edecek
kuvvetin Selçukîler olabileceğine kanaat getirmişti. Tuğrul un şöhreti
bütün müslümanlar arasında yayılmıştı. Bu sıralarda Halife Kaimbiemrillâh Tuğrul Bey e mektup yazarak ırak'ı fethetmesini ve kendisini Fatımîler
den ve "Ali-Buveyh"in boyunduruğundan kurtarmasını rica etti. Tuğrul,
kuvvetli bir ordu ile 1055'te Bağdat'a girerek Âli-Buveylı hükümetine son
verdi ve Halife, Tuğrul Bey'i özel merasimle kabul etti. Halife bir ferman
okudu ve Tuğrul un başına iki taç giydirdi. Bu alamet iki iklim sultanı olduğuna işaretti. Fermanda, Tuğrul Bey'e bütün müslümanların yüksek hükümdarı deniyordu. Tuğrul, Halife'nin kızıyla evlendi. Halife'nin Tuğrul a bu
unvanı vermesi, islam âleminin idaresi görevinin resmen Halife tarafından
Türklere verilmesi demekti. Daha evvel şehinşah lakabını kullanan Selçuk
padişahları bundan sonra Sultanı îslam oldular. Bütün Müslüman dünyası bir
kül sayılıyor ve Halife, dinî reis sayılıyordu. Sultanı İslam, dünyevî saltanatı
halifeden telakki eder kabul olunur. Tuğrul, dinî riyase-ti kabul etmeyerek
laik bir devlet reisi kaldı.
Bağdat'ı, Diyarbekir ve Musul'u aldıktan sonra vefat eden Tuğrul'un yerine
geçen biraderzadesi Alp Arslan hemen (1063) Anadolu'nun fethine başladı.
Az zaman içinde Gürcistan'ı, Suriye'yi, Kudüs'ü zapt etti.
Türklerin bu istilasını büyük bir orduyla durdurmak isteyen Bizans
İmparatoru Romanos Diyojeri i Malazgirt civarında müthiş bir mağlubiyete
uğrattı (1071 ağustos 26).
Bu zaferden sonra, Anadolu'nun da Selçukîlerin eline geçmesine bir mâni
kalmamıştı. Malazgirt savaşından sonra Seyhun boylarından inen birçok türk
kabileleri Anadolu'ya girerek muhtelif yerlerde (Malatya, Erzurum, Sivas,
Kayseri, Kemah, Erzincan) yerleştiler.
Selçukîlerin Anadolu'da ilk fetihleri zamanında, Alp Arslan. Asya'da da
Karahanîlerin memleketine de sefer yaptı. Halefi ve
oğlu Melekşah Fergana'da "Özkend"i zapt etti ve Kaşgar hanını da itaat
altına aldı. Afganistan ve Hindistan'daki Gazneliler de bir süre Melikşah'ın
oğlu Sancar zamanında hutbelerde Selçuk sultanının ismini okudular.
Alp Arslan'ın halefi Melekşah zamanında Türk İmparatorluğu Çin
Türkelinden Akdeniz'e ve Kızıldeniz'e kadar uzanıyordu (1092). Melekşah'ın amcazadesi Süleyman, Batı Anadolu'nun fethini tamamladı.
Anadolu'da merkez, İznik'ten sonra Konya oldu.
Yorumlar
Yorum Gönderme