GAZNELİLER

Saman Oğullarının bir kısım memleketlerinde teşekkül edip gittikçe genişleyen Gazne Devletinin kurucusu, Saman Devleti Beylerinden Alp Tekin'dir (962). Alp Tekin'in yerine geçen oğlu Bilge Tekin, Gazne'de ilk defa kendi adına para kestirerek istiklalini katîleştirdi ve Hindistan'da bir kalenin kuşatılmasıyla uğraşırken öldürüldü. Bunun yerine Alp Tekin'in damadı Sövük Tekin geçti. Tarihte büyük bir şöhret kazanan Sövük Tekin sülalesinin birinci hükümdarı, işte bu adamdır. Sövük Tekin. Hindistan'da Raçputlanı yenerek Peşaver'i ve etrafını aldığı gibi Horasan havalisini de zapt için savaştı. Bu türk oğlu Türk kuvvet ve adaleti, sebat ve cesaretiyle Gazne Devletini kökleştirmeye ve bu devletin hudutlarını genişletmeye muvaffak olmuştu. Fakat, Gazne Devletinin en meşhur hükümdarı, doğu edebiyatında önemli bir mevki tutan ve ilk defa "Sultan" unvanıyla anılan Sevük Tekin oğlu Mahmut' tur. Yok edilmez bir kumandan, şedit bir devlet adamı olan Sultan Mahmut Gaznevî, kuvvetli bir darbeyle Saman Devletinin hayatına son vererek ve İlhanlılarla barış imzalayarak arkasını sağlamlatıldıktan sonra güneydoğuya, servet ve samanı bütün doğuda destan olan Hint'in fethine girişmiştir. 1001'den 1026'ya kadar devam eden Hint seferleri, Mahmut'un adını ebedîleştiren büyük olaylardır. Sevük Tekin oğlunun ordusu, Hint'in bütün kuzeybatı havalisini istila, Gücerat yarımadasının pek zengin mabetlerini yağma ederek Gazne'ye hesapsız ganimet ile döndü. Mahmut'un devleti, o zamanlar, İslami doğunun en kudretli bir saltanatı sayılıyordu. Büyük fetihleriyle. azim servetiyle çok şöhret kazanan bu Türk hükümdarı, bilim ve sanat eserleriyle adını ebedîleştirmek istemiş ve Gazne'deki sarayını âlimlerin, şairlerin, güzel sanatlar erbabının toplandığı yer haline getirmiştir. Dinin ve halifenin koruyucusu bir islam imparatoru olmayı seçmiştir.