ASURLULAR

Asurlulan, Kaideliler doğurmuştur. Bunlar muharebeler ve göçler esnasında kuzeye çıkan bir kısım Samîlerle Kuşluların ve Hazar tarafından gelen bazı kabilelerin oluşturdukları bir halktır. Bu halk Dicle havzasının dağlık alanlarında ayrı ayrı birtakım şehirler bina ettiler ve oralarda, milattan 2500 sene kadar evvel küçük küçük birtakım hükümetler kurdular. En önemli site, Asur şehri idi. Tarihteki Asurlular adı da bundan gelir.. Kala, Ninuva gibi diğer şöhret bulan siteler de yaptılar. Asurlular, medeniyetçe, Anadolu komşuları Elilerdtn ve güney komşuları Sumer-Akatlardan, çok zamanlar aşağı derecede kaldılar. Komşuları, muhtelif sebeplerle zaafa düştükten sonradır ki, Asurîler kendilerini göstermeye başladılar. Millattan evvel 1300 senelerine doğru üstünlük Babil'den Asurlulara geçti. Kaide ile Asur memleketleri tamamen Asur Kralı I. Salmanasar idaresinde birleşti. I.Tiglat-Palasar (m.ev. 1100), fetihlerini batıdan Filistin'e ve Akdeniz'e kadar ilerletti. 42 kavmi mağlup ettiğini övünerek bizzat nakleder. Bundan sonra bir yozlaşma devri geçer. Bu devrin temsilcisi Sardanapal'dır. Sonra, tekrar, III. Salmanasar (m.ev. 850) ve III. Tiglat-Palasar (M.ev. 745) gibi kahraman krallar. Suriye'yi tekrar fetih ve Yahudilere ve Fenikelilere egemenliklerini yaydılar. Bu tarihte idi, Asur yerine Kala, devletin başkenti oldu. Asurluların en parlak sülalesi meşhur Sargonlanhr. Bu sülaleyi oluşturan (m.ev. 722) II. Sargon, sefih krallardan birinin başkumandanıydı. Sargon ufak tefek kabilelerle değil, büyük devletlerle çekinmeden çarpıştı. Çetin bir askerdi. Babil'i iki defa zapt ve Babil Kralı Merada Baladan' ı mağlup ve firara mecbur etti. Birleşik Suriyelilerle Mısırlıları mağlup, Yahudi krallığını tahrip etti. Kıbrıs'ı haraca bağladı. Bu fatih aynı zamanda bilim ve sanatın dostu oldu. Ninuva kütüphanesini o yarattı. Başkent yapılan Ninuva yanında muazzam Klıorsabat sarayını inşa ettirdi. Asur kuvveti. Asur Banipal ile evci kemaline erdi. Mısır'a girdi. Tep güneyine kadar gidildi. Karadeniz'den Nil'e ve Acem körfezine kadar bütün devletler Asur Banipal'e tâbi oldular. Birkaç sene sonra, bu azametli devlet, Metlerin kralı Kiyaksar ın darbeleri altında eridi. Asur devleti enkazından Met İmparatorluğu çıktı ve Metlerle birlikte hareket eden Babilli ler ikinci defa Babil Krallığı' nı kurdular ve Suriye'de, Mısır'da büyük istilalar yaptılar. Anadolu'da, Lidyalıların krallarını mağlup etmek için Metlere yardım ettiler. Babil Kralı Nabuhu Nodosor, Babil'i tamir ve ihya eyledi. Babillilerin son hükümdarı Baltalar oldu. Pere Kralı Kuruş (Keyhusrev) (m.ev. 539) da onu mağlup etti ve ahalinin alkışları arasında Babil memleketlerine girdi. Babil krallarından Buhtunusur un (m.ev. 600) da Babii'e esir olarak getirdiği yahudileri serbest bıraktı.